Trong nhiều thập kỷ qua, nhựa truyền thống từ dầu mỏ đã trở thành vật liệu phổ biến trong mọi lĩnh vực: từ bao bì, xây dựng, đến điện tử và thời trang. Tuy nhiên, hệ lụy môi trường từ nhựa khó phân hủy đang khiến thế giới phải tìm kiếm giải pháp thay thế. Một trong những hướng đi đầy triển vọng chính là nhựa sinh học (bioplastics) - loại nhựa có nguồn gốc từ sinh khối và có khả năng phân hủy sinh học.
Nhựa sinh học là loại nhựa được sản xuất từ các nguyên liệu tái tạo như tinh bột ngô, mía, khoai tây, xenlulo… thay vì dầu mỏ. Một số loại còn có khả năng phân huỷ sinh học trong điều kiện môi trường nhất định, góp phần giảm áp lực rác thải nhựa toàn cầu.
Có 2 nhóm chính:
- Nhựa có nguồn gốc sinh học nhưng không phân huỷ sinh học(ví dụ: Bio-PE, Bio-PET).
- Nhựa phân huỷ sinh học (ví dụ: PLA – polylactic acid, PHA – polyhydroxyalkanoates).
- Thân thiện với môi trường: Giảm khí thải CO₂ và rác thải nhựa.
- Nguồn nguyên liệu tái tạo: Không phụ thuộc dầu mỏ.
- Ứng dụng đa dạng: Có thể thay thế nhựa truyền thống trong bao bì, dụng cụ y tế, nông nghiệp.
- Có tính an toàn cao: Một số loại đạt chuẩn tiếp xúc thực phẩm, an toàn cho sức khỏe.
Bao bì từ PLA hoặc PHA được dùng rộng rãi cho túi đựng, cốc, hộp thực phẩm. Nhiều thương hiệu quốc tế đã chuyển sang bao bì sinh học để đáp ứng chính sách môi trường.
Nhựa sinh học được dùng trong sản xuất chỉ khâu phẫu thuật tự tiêu, vật liệu cấy ghép, bao bì thuốc.
Màng phủ nông nghiệp phân hủy sinh học giúp giữ ẩm đất, giảm cỏ dại và tự tiêu hủy sau mùa vụ, không gây ô nhiễm đất.
Ốp điện thoại, đồ gia dụng, linh kiện điện tử từ nhựa sinh học đang dần phổ biến, nhất là tại châu Âu và Nhật Bản.
- Có chi phí cao, đắt hơn nhựa truyền thống từ 1.5–2 lần.
- Khả năng phân huỷ phụ thuộc môi trường, cần điều kiện công nghiệp (nhiệt độ, độ ẩm, vi sinh vật).
- Giới hạn tính chất cơ học: một số loại chưa đạt độ bền cao như ABS, PP, PE.
Nhựa sinh học là xu hướng tất yếu, trong tương lai, khi thế giới hướng tới phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn. Mặc dù còn nhiều thách thức, song với sự hỗ trợ từ công nghệ và chính sách, nhựa sinh học hứa hẹn sẽ trở thành lựa chọn thay thế quan trọng cho nhựa truyền thống trong nhiều ngành công nghiệp.
