Nhựa là một trong những vật liệu quan trọng nhất trong đời sống và công nghiệp hiện đại. Từ bao bì, đồ gia dụng, linh kiện điện tử đến các công trình xây dựng và phương tiện giao thông, nhựa có mặt ở khắp nơi. Nhưng bạn đã bao giờ tự hỏi: nguyên liệu nào tạo nên hạt nhựa? Trên thực tế, nhựa có thể được sản xuất từ nhiều nguồn khác nhau - từ dầu mỏ, khí tự nhiên cho đến các nguyên liệu sinh khối tái tạo.
Phần lớn nhựa hiện nay vẫn được sản xuất từ dầu mỏ. Trong quá trình lọc dầu, người ta thu được các sản phẩm hóa dầu như ethylene, propylene, butadiene, styrene - là nguyên liệu chính để tổng hợp ra các loại nhựa phổ biến như PE, PP, PVC, PS.
Ưu điểm:
- Giá thành tương đối rẻ nhờ hệ thống công nghiệp dầu khí phát triển.
- Sản xuất đại trà với khối lượng lớn, đáp ứng nhu cầu toàn cầu.
- Đặc tính cơ học tốt, đa dạng chủng loại.
Hạn chế:
- Phụ thuộc vào nguồn tài nguyên không tái tạo.
- Gây phát thải CO₂ và ảnh hưởng đến môi trường.
Ngoài dầu mỏ, khí tự nhiên cũng là nguồn nguyên liệu quan trọng để sản xuất nhựa. Quá trình cracking khí tự nhiên giúp tạo ra ethylene và propylene, những hợp chất cơ bản để sản xuất nhựa PE và PP.
Ưu điểm:
- Hàm lượng tạp chất thấp, hiệu quả sản xuất cao.
- Ít phát thải hơn so với dầu mỏ.
- Giá thành cạnh tranh tại các quốc gia có trữ lượng khí dồi dào (Mỹ, Trung Đông, Nga).
Ngày nay, nhiều tập đoàn hóa dầu lớn đã chuyển sang đầu tư mạnh vào hoá dầu khí thiên nhiên, góp phần đa dạng nguồn cung nguyên liệu cho ngành nhựa.
Trong bối cảnh toàn cầu đang hướng đến phát triển bền vững, nhựa sinh học (bioplastic) ngày càng được quan tâm. Nguyên liệu sản xuất loại nhựa này có thể đến từ:
- Tinh bột ngô, mía, khoai mì → tạo ra PLA (Polylactic Acid).
- Dầu thực vật → sản xuất nhựa sinh học phân hủy sinh học.
- Phế phụ phẩm nông nghiệp → ứng dụng trong sản xuất vật liệu sinh khối.
Ưu điểm:
- Có khả năng phân hủy sinh học trong điều kiện nhất định.
- Giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
- Phù hợp với xu hướng kinh tế tuần hoàn và công trình xanh.
Tuy nhiên, nhựa sinh học hiện còn hạn chế về chi phí và tính năng cơ học, chưa thể thay thế hoàn toàn nhựa truyền thống trong mọi ngành.
Trong thập kỷ tới, ngành nhựa sẽ tiếp tục đa dạng hóa nguồn nguyên liệu:
- Dầu mỏ và khí tự nhiên vẫn giữ vai trò chủ đạo.
- Nhựa sinh học và tái chế sẽ chiếm tỷ trọng ngày càng lớn.
- Các công nghệ tái chế hoá học (chemical recycling) sẽ giúp biến rác thải nhựa trở lại thành nguyên liệu thô, đóng góp vào chuỗi cung ứng bền vững.
Từ dầu mỏ, khí tự nhiên cho đến sinh khối, mỗi nguồn nguyên liệu đều đóng vai trò quan trọng trong hành trình phát triển của ngành nhựa. Nếu như dầu mỏ và khí tự nhiên giúp ngành nhựa bùng nổ trong thế kỷ 20, thì nhựa sinh học và tái chế hứa hẹn sẽ là chìa khóa cho một tương lai xanh - sạch - bền vững.
